Dieta w ciąży.

Kobieta planująca ciążę powinna zadbać o prawidłowo zbilansowaną dietę dostarczającą składniki mineralne i witaminy. Jednak z uwagi na zwykle niewystarczającą ilość składników odżywczych w diecie, zalecana jest suplementacja. Jle kalorii zjadać w ciągu dnia, jak należy komponować posiłki w ciąży, a jakie suplementy dołączyć?

Ile kalorii należy dostarczyć w ciąży?

Na początku zaznaczę tylko, że Normy Żywienia odnoszą się do osób zdrowych i określają jaka ilość składników odżywczych i energii jest niezbędna do zaspokojenia potrzeb żywieniowych. Według Norm Żywienia z 2020 zapotrzebowanie na energię u kobiety w ciąży zmienia się od pierwszego trymestru, pod warunkiem że masa ciała przed ciążą była w normie. I tak w I trymestrze należy dołożyć 85kcal/ dzień,
w II trymestrze 285 kcal, natomiast w III trymestrze 475 kcal.
Wydatek energetyczny zmienia się u kobiet w ciąży z uwagi na wzrastanie płodu i łożyska oraz zwiększoną pracę serca i płuc. Tak więc większe zapotrzebowanie na energię u kobiet w ciąży wynika ze zwiększonego zapotrzebowania rosnących tkanek.

Na przyrost składa się:
– masa płodu, łożyska (0,65 kg)
– masa płynu owodniowego (0,8 kg)
– zwiększenie masy macicy (0,97 kg)
– zwiększenie gruczołów mlecznych (0,41 kg)
– zwiększenie krwi (1,25 kg)
– zwiększenie płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych (1,68 kg)
– zwiększenie tkanki tłuszczowej (około 3 kg).

Ile możesz przytyć w ciąży?

Zarówna nadwaga, otyłość jak i niedowaga u kobiety w ciąży może wiązać się z pojawieniem nieprawidłowości. I tak, dzieci matek z niedowagą i niskimi przyrostami w ciąży mogą urodzić się z niską masą urodzeniową. Z kolei nadwaga i otyłość u kobiety w ciąży może prowadzić do zaburzeń w rozwoju i przebiegu ciąży.

Zalecane przyrosty masy ciała w ciąży:

BMI < 18,5 – możesz przytyć 12,5 – 18 kg
BMI 18,5 – 24,9 – możesz przytyć 11,5 – 16 kg
BMI 25,0 – 29,9 – możesz przytyć 7,0 – 11,0 kg
BMI > 30 – możesz przytyć 5 – 9 kg

Zalecenia żywieniowe w ciąży.

Jak już wspomniałam, w czasie ciąży wzrasta zapotrzebowanie na energię, ale także białko, składniki mineralne i witaminy. Dieta powinna więc być prawidłowo zbilansowana, z ograniczeniem spożycia kawy i mocnej herbaty, wykluczeniem alkoholu, rezygnacją z wątróbki oraz surowego mięsa i ryb.

Choroby przenoszone przez żywność.

Listerioza – niepasteryzowane mleko, sery pleśniowe, surowe lub za mało podgrzane mięso i owoce morza, warzywa i owoce zanieczyszczone glebą i niedokładnie umyte, kiszonki.
Taksoplazmoza – niedogotowane i surowe mięso, niepasteryzowane mleko, owoce i warzywa zanieczyszczone glebą i niedokładnie umyte, żywność zanieczyszczona kocimi odchodami.
Salmoneloza – niedogotowane i surowe jaja oraz potrawy z ich dodatkiem, surowe lub za mało podgrzane mięso i jego przetwory oraz surowe lub za mało podgrzane mleko i jego przetwory.

Suplementy w ciąży.

Na chwilę obecną zalecane jest wprowadzenie pięciu suplementów diety: kwasu foliowego, witaminy D, kwasów DHA, żelaza i jodu. Przy prawidłowo zbilansowanej diecie jako uzupełnienie diety jakie dawki należy stosować na dobę (po konsultacji z lekarzem)?
kwas foliowy – u wszystkich kobiet 0,4 mg, do 12 tygodnia ciąży 0,4-0,8 mg, po 12 tygodniu ciąży i w czasie karmienia 0,6-0,8 mg.
witamina D – od marca do września 30-minutowa ekspozycja na słońce, w ciąży i laktacji bez obciążeń i prawidłowym BMI 1500-2000 IU, przy BMI >30 do 4000 IU.
żelazo – konieczność oznaczenia stężenia ferrytyny
DHA – u wszystkich kobiet suplementacja 200 mg, zwiększona dawka przy małym spożyciu ryb, przy ryzyku przedwczesnego porodu suplementacja do 1000 mg.
jod – suplementacja u wszystkich kobiet w ciąży bez chorób tarczycy 150-200mcg, u kobiet z chorobami tarczycy po kontroli stężenia hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych.

Podsumowanie.

Tak, należy wprowadzać suplementację w ciąży, jednak nie na własną rękę a zawsze po konsultacji z lekarzem. Ważne jest prawidłowe zbilansowanie posiłków, dobranie kaloryczności oraz ilości witamin i składników mineralnych. Dieta powinna być urozmaicona, czyli zawierać produkty spożywcze z każdej grupy. Zbyt wysokie spożycie cukrów i tłuszczy przez kobietę w ciąży może prowadzić do dużego wzrostu masy ciała płodu ale także do przeprogramowania metabolizmu oraz regulacji łąknienia. Duże znaczenie będzie mieć także masa ciała kobiety w ciąży. Otyłość kobiety w ciąży powoduje szkodliwe zmiany ekspresji genów płodów, co rzutuje na cały okres życia.

Dieta w ciąży opracowana przez dietetyka klinicznego, zapisy na wizytę – http://dietifit.pl/wizyta/

Literatura:

Jarosz M. i wsp, Normy żywienia dla populcji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020

Jarosz M. i wsp, Praktyczny podręcznik dietetyki, IŻŻ, 2010

Smyczyńska, J. (2020). Okres prekoncepcyjny i ciąża jako czas troski o zdrowie prokreacyjne potomstwa – znaczenie mechanizmów epigenetycznych. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 43(3), 223-237. https://doi.org/10.34766/fetr.v43i3.324

Wendełowicz A, Stefańska E, Ostrowska L, Żywienie kobiet w okresie ciąży, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 3, 341–345

Zimmer M. i wsp., Stanowisko PTGiP dot. suplementów diety Pregna Start, Plus i DHA, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, tom 5, nr 4, strony 186–189

DHA, kwas foliowy, witamina D, jod i żelazo w profilaktyce zdrowotnej, Standardy Medyczne/Pediatria, 2014, T. 11, 373-383