Jak zwiększyć przyswajanie żelaza z produktów spożywczych?

Anemia czyli niedokrwistość pojawia się gdy rezerwy żelaza są na wyczerpaniu. Dochodzi wówczas do obniżenia stężenia hemoglobiny we krwi, co związane jest z brakiem odpowiedniej ilości tego mikroelementu dla syntezy hemu w szpiku kostnym. Jak zwiększyć udział tego pierwiastka w diecie aby nie dopuścić do niedoboru? 

Jakie produkty ułatwią wchłanianie żelaza?

• kwas askorbinowy (witamina C)
• kwas mlekowy
• kwas  cytrynowy
• niektóre aminokwasy: cysteina, lizyna, histydyna
• cukry: laktoza, fruktoza

Jakie produkty hamują wchłanianie żelaza?

• jony wapnia
• polifenole
• taniny, fityniany
• fosforany
• niektóre leki: aspiryna, antacydy

Należy ponadto zwrócić uwagę, że przyswajalność żelaza jonowego wynosi 5–10%, a żelaza hemowego 25–50%.

Kto jest narażony na występowanie anemii?

• noworodki urodzone przed planowanym terminem, ponieważ akumulacja żelaza w wątrobie płodu odbywa się
  w ostatnim trymestrze ciąży. Wcześniaki charakteryzują się więc mniejszą zawartością tego mikroelementu.
• dziewczęta w okresie dojrzewania. Wystąpienie pierwszych miesiączek- ich obfitość będzie wpływać na status żelaza.
• kobiety w ciąży, co związane jest wzrostem masy erytrocytarnej ciężarnej kobiety, utworzeniem łożyska i odkładaniem żelaza zapasowego w wątrobie płodu.
• kobiety karmiące piersią. Podczas ciąży obniża się stężenie żelaza w surowicy, ale jego transport jest jednak cały czas preferencyjnie ukierunkowany do płodu. Po urodzeniu dziecka kobieta wchodzi w okres laktacji z reguły z niedoborem żelaza (a nawet z anemią na tle niedoboru żelaza), spotęgowanym utratą krwi w czasie porodu.

Znaczny niedobór żelaza może być spowodowany także: krwawieniami, przewlekłymi stanami zapalnymi w organizmie, chorobami nowotworowymi, infekcjami, wrodzonym lub nabytym niedoborem transferyny.

Jak rozpoznać anemię na tle niedoboru żelaza?

Często objawy anemii są mało specyficzne: osłabienie organizmu, zmęczenie, bladość skóry, bóle głowy, utrata apetytu, depresja, zawroty głowy, duszności, nadwrażliwość na zimno, problemy z koncentracją, senność.

Konieczna jest wówczas diagnoza na podstawie parametrów czerwonokrwinkowych i parametrów biochemicznych żelaza w krwi. Podstawowym wskaźnikiem, chociaż mało specyficznym jest stężenie hemoglobiny we krwi. Kolejnym parametrem jest obniżenie się liczby erytrocytów. Bardziej dokładne jest określenie stężenia ferrytyny w surowicy krwi, gdyż parametr ten odzwierciedla zawartość żelaza zapasowego zgromadzonego
w wątrobie. Należy jednak zwrócić uwagę, że ferrytyna jest białkiem ostrej fazy stanu zapalnego i jej poziom
w surowicy może wzrastać niezależnie od zawartości żelaza w wątrobie. Podsumowując, należy więc oznaczyć stężenie żelaza w krwi, wysycenie transferryny surowicy jonami żelaza oraz wspomnianego już stężenia ferrytyny w surowicy.

Jaką ilość żelaza należy dostarczyć?

 

Piśmiennictwo:

Lipiński P., Starzyński R., Styś A. i wsp. Niedokrwistość na tle niedoboru żelaza w diecie, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, Tom 63,  Numer 3 (304), Strony 373–379,2014

Jackowska T., 2, Wójtowicz J., Niedokrwistość chorób przewlekłych, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 10B, 2014

Jarosz M., Normy Żywienia. Nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, 2012